Fiscale controle zonder verplaatsing

Een fiscale controle betekent in eerste instantie dat de belastingadministratie naar de belastingplichtige moet gaan om daar de boeken te raadplegen. De fiscus heeft weliswaar het recht om kopies te maken, maar de fiscus moet naar u toe komen. Een nieuwe wet laat nu ook controles toe zonder dat de fiscus zich moet verplaatsen.

Kleine bepaling, grote impact

Een wet van midden 2021 voegt een nieuw lid toe aan artikel 315bis van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992: Onverminderd het recht van de belastingplichtige om mondelinge inlichtingen te vragen of te geven, heeft de voorlegging van boeken en bescheiden bedoeld in artikel 315 eerste lid, voor de natuurlijke personen en rechtspersonen bedoeld in het eerste lid, eveneens betrekking op de terbeschikkingstelling van die boeken en bescheiden via een beveiligd elektronisch platform van de FOD Financiën. Dat lid – dat trouwens ook in de btw-wetgeving werd ingevoerd – vormt de basis voor de controle van de boeken vanop afstand.

Tot nu gebeurde de voorlegging van de ‘boeken, facturen, bescheiden, dossiers en gegevens noodzakelijk om het bedrag van de belastbare inkomsten te bepalen’ (of om de btw-heffing te verzekeren) altijd zonder dat de belastingplichtige zich moest verplaatsen. Het was dus de fiscus die de (meeste) mensen en middelen moest vrijmaken om de controle in de lokalen van de belastingplichtige te doen. De belastingplichtige moest van zijn kant ook middelen en mensen inzetten om de vragen van de fiscale ambtenaar te beantwoorden en om de documenten voor te leggen.

Dat kan beter, dacht de belastingadministratie… en daar gaat deze kleine bepaling over.

Platform

De bedoeling is dat de belastingplichtige de betrokken boeken en bescheiden op een platform plaatst, waartoe ook de fiscus toegang heeft. Immers, heel wat belastingplichtigen houden hun boekhouding digitaal bij, of laten die digitaal bijhouden via hun accountant. Die digitale informatie kan dus eenvoudig toegankelijk gemaakt worden voor de fiscus.

Hóe dat concreet moet gebeuren, is nog niet bepaald. Mogelijkerwijze zal de informatie toch eerst nog moeten omgezet worden in een leesbaar formaat voor de fiscus.

De platform-verplichting heeft trouwens niet alleen betrekking op de boekhouding. Ook alle andere documenten en bescheiden moet u dan digitaal ter beschikking stellen via het platform.

Wat als u geen digitale boekhouding heeft?

Zelfstandige ondernemers die hun boekhouding en andere bescheiden op papier bijhouden, moeten zich geen zorgen maken. Houdt u uw boeken, stukken en bescheiden niet elektronisch bij, dan geldt de verplichting gewoon niet. In dat geval zal de controleur nog altijd effectief ter plaatse moeten komen of zal hij u aanschrijven met het verzoek om bepaalde documenten over te maken.

Vennootschappen hebben geen keuze. Zij moeten hun boekhouding sowieso al digitaal bijhouden. In het eerder onwaarschijnlijke geval dat een vennootschap geen internetverbinding zou hebben, kan zij opdracht geven aan een accountant om de documenten voor haar op het platform te zetten.

Voor ‘uw’ gemak

Tijdens de voorbereiding van deze wet benadrukte de minister meerdere keren de voordelen van deze maatregel voor de belastingplichtinge: de belastingplichtige moet geen tijd meer vrijmaken om de controleur ‘binnen te laten’ en om diens vragen te beantwoorden. Bovendien is de administratieve last minimaal: u kan de informatie met één simpele muisklik op het platform plaatsen.

Maar het hoeft niet uitgelegd te worden dat de voordelen voor de belastingadministratie wellicht groter zijn. De ambtenaren kunnen voortaan controles uitvoeren vanuit hun bureaustoel, ongeacht waar die staat.
Een ander voordeel is dat de belastingadministratie de verworven informatie veel gemakkelijker zal kunnen gebruiken voor datamining. Daarbij gaat de computer in de enorme hoeveelheden informatie waarover de belastingadministratie dan beschikt op zoek naar patronen die kunnen wijzen op frauduleuze verrichtingen. De minister beloofde in het parlement wel dat zijn administratie niet zou gaan ‘vissen’, maar de vraag is toch of de fiscus al die bergen informatie ongebruikt zal laten liggen.
Hopelijk heeft de belastingadministratie goede contacten met de Nederlandse collega’s. Daar was datamining de oorzaak van de zogenaamde toeslagen-affaire.

Corona heeft de digitalisering in de hand gewerkt, maar we moeten toch kritisch blijven ten aanzien van wat de computer allemaal voor ons kan doen.